Ẩn Dụ Là Gì? Tác Dụng Của Biện Pháp Ẩn Dụ Và Các Ví Dụ

Ẩn dụ là một trong những phương pháp tu từ phổ biến không chỉ trong văn học mà còn được sử dụng rộng rãi trong đời sống sinh hoạt hằng ngày. Hãy cùng Toptacdung khám phá định nghĩa về biện pháp ẩn dụ và các tác dụng của biện pháp tu từ này nhé!

Biện pháp ẩn dụ là gì?

Ẩn dụ là biện pháp tu từ gọi tên sự vật, hiện tượng này bằng tên sự vật, hiện tượng khác có nét tương đồng với nó. Tác dụng của biện pháp ẩn dụ nhằm tăng sức gợi hình, gợi cảm cho sự diễn đạt.

Có thể hiểu đơn giản, ẩn dụ là sự so sánh ngầm giữa hai sự vật, hiện tượng dựa trên nét tương đồng nào đó giữa chúng. Sự tương đồng này có thể là về hình thức, màu sắc, tính chất, trạng thái,…

Ví dụ:

• “Mắt em là hai hồ nước trong” (Tố Hữu)
• “Lòng ta là biển cả mênh mông” (Nguyễn Khoa Điềm)
• “Tiếng trống giục giã quân đi” (Nam Cao)

Trong ví dụ trên, tác giả đã dùng biện pháp ẩn dụ để gọi “mắt em” là “hai hồ nước trong”, “lòng ta” là “biển cả mênh mông” và “tiếng trống” là “giục giã quân đi”. Sự tương đồng giữa các sự vật, hiện tượng trong các ví dụ này là:

• “mắt em” và “hai hồ nước trong” đều có màu sắc trong xanh, long lanh
• “lòng ta” và “biển cả mênh mông” đều rộng lớn, bao la
• “tiếng trống” và “giục giã quân đi” đều có tác dụng thúc giục, kêu gọi

Tác dụng của biện pháp ẩn dụ

Ẩn dụ là một biện pháp tu từ vô cùng quan trọng trong văn học, thơ ca, báo chí,… Nó có tác dụng tăng sức gợi hình, gợi cảm cho sự diễn đạt, giúp người đọc, người nghe có được những hình ảnh, cảm nhận mới mẻ, sâu sắc hơn về sự vật, hiện tượng được miêu tả. Cụ thể, hãy cùng tìm hiểu các tác dụng của biện pháp ẩn dụ dưới đây nhé.

Tác dụng của biện pháp ẩn dụ trong việc tạo nên những hình ảnh nghệ thuật sinh động, giàu sức biểu cảm

Biện pháp ẩn dụ có tác dụng tạo nên những hình ảnh nghệ thuật sinh động, giàu sức biểu cảm, khiến người đọc, người nghe có được những cảm nhận mới mẻ, sâu sắc hơn về sự vật, hiện tượng được miêu tả.

Như trong các ví dụ được nêu ở phần trên:

• “mắt em” được so sánh với “hai hồ nước trong” khiến người đọc hình dung ra đôi mắt của người con gái đẹp, trong trẻo, long lanh như nước hồ.
• “lòng ta” được so sánh với “biển cả mênh mông” khiến người đọc hình dung ra một tấm lòng rộng lớn, bao la, chứa chan yêu thương.
• “tiếng trống” được so sánh với “giục giã quân đi” khiến người đọc hình dung ra tiếng trống mang âm hưởng hùng tráng, thúc giục quân sĩ lên đường chiến đấu.

Tác dụng của biện pháp ẩn dụ trong việc biểu hiện những suy nghĩ, cảm xúc kín đáo, tế nhị

Ẩn dụ có thể được sử dụng để biểu hiện những suy nghĩ, cảm xúc kín đáo, tế nhị của người nói, người viết. Sự tương đồng giữa hai sự vật, hiện tượng trong ẩn dụ có thể được dùng để gợi lên những suy nghĩ, cảm xúc mà người nói, người viết không muốn bộc lộ một cách trực tiếp.

Ví dụ, các tác giả đã sử dụng biện pháp ẩn dụ để biểu hiện những suy nghĩ, cảm xúc kín đáo, tế nhị:

• “Đất nước là mẹ” (Nguyễn Khoa Điềm). “Đất nước là mẹ” thể hiện tình yêu quê hương, đất nước tha thiết của tác giả.
• “Trăng là chị, sao là em” (Ca dao). Câu ca dao thể hiện tình yêu thương, gắn bó giữa những người thân trong gia đình.
• “Đời là bể khổ” (Tục ngữ). Câu tục ngữ nhằm mục đích thể hiện sự khó khăn, gian khổ của cuộc sống.

Các hình thức và tác dụng của biện pháp ẩn dụ

Biện pháp ẩn dụ được phân loại dưới 4 hình thức.

Ẩn dụ hình thức

Ẩn dụ hình thức là gọi tên sự vật, hiện tượng này bằng tên sự vật, hiện tượng khác có nét tương đồng về hình thức bên ngoài.

Ví dụ:

• “Bầu trời xanh như ngọc bích” (Chế Lan Viên). Nhà thơ Chế Lan Viên đã ví “bầu trời” và “ngọc bích” với nhau vì chúng đều có màu xanh trong, tươi mát.
• “Tóc em như suối óng ả” (Ca dao). “tóc em” và “suối” đều có hình thức bên ngoài là mềm mại, óng ả.

Ẩn dụ cách thức

Ẩn dụ cách thức là gọi tên sự vật, hiện tượng này bằng tên sự vật, hiện tượng khác có nét tương đồng về cách thức hoạt động.

Ví dụ:

• “Cây lá reo như sóng vỗ”. “cây lá” và “sóng” có sự tương đồng về hành động vì đều có chuyển động nhịp nhàng, đều đặn
• “Chân dung Bác Hồ như một vầng thái dương” (Tố Hữu). Nhà văn Tố Hữu đã miêu tả “Chân dung Bác Hồ” và “vầng thái dương” đều toát lên vẻ đẹp rạng ngời, ấm áp.

Ẩn dụ phẩm chất

Ẩn dụ phẩm chất là gọi tên sự vật, hiện tượng này bằng tên sự vật, hiện tượng khác có nét tương đồng về phẩm chất, tính cách.

Ví dụ:

• “Đất nước là mẹ” (Nguyễn Khoa Điềm). Nhà thơ đã khắc họa “đất nước” và “mẹ” có sự đồng điệu vì đều có tình yêu thương, che chở, bao bọc.
• “Tình yêu là hoa trái” (Ca dao). “tình yêu” và “hoa trái” đều mang đến cho con người niềm vui, hạnh phúc.

Ẩn dụ chuyển đổi cảm giác

Ẩn dụ chuyển đổi cảm giác là gọi tên sự vật, hiện tượng này bằng tên sự vật, hiện tượng khác có nét tương đồng về cảm giác.

Ví dụ:

• “Nghe tiếng nhạc, lòng bâng khuâng như chim bay”. Khi “tiếng nhạc” mang đến cho người nghe cảm giác bâng khuâng, xao xuyến như cánh “chim bay”.
• “Mắt em lấp lánh như sao đêm” (Tố Hữu). Tác giả đã khắc họa “mắt em” mang đến cho người nhìn cảm giác lấp lánh, lung linh như màn “sao đêm”.